Tìm hiểu về các phần cứng ngắc ít ai để ý trên bàn phím cơ (PCB, plate, case và dampeners) (Phần 2)

Phần trước mình đã cùng nhau nói về PCB, về Plate và cấu tạo, chất liệu của Plate rồi. Hôm nay sẽ chia sẻ với các anh tiếp tiếp theo một tí về cụm từ rất hay gặp khi tự build bàn phím cơ: Plate mounting

Các kiểu hệ thống Plate mounting

Loại #1: Tray-mounted plate / Tray mount

Các plate gắn trên khay (tray-mounted plate) là cách lắp cơ bản và thường thấy nhất ở các bàn phím cơ custom. Nó có kiểu một chiếc hộp thả vào với các thiết bị dự phòng để bảo vệ cho combo PCB và plate. Anh em có thể tìm thấy dễ dàng kiểu plate này trong các bàn phím tùy chỉnh của KBDfans. Đây cũng là một cách rất tốt để gắn kết PCB vào case. Các tray đựng case có giá sản xuất rẻ nhưng có độ tùy chỉnh đáng nể tương đương với một số kiểu plate mounted phức tạp khác. Nhược điểm của nó là có một chốt gắn ngay giữa cụm Alpha và một điểm cứng giữa ký tự G và H làm cho cảm giác gõ bị như kiểu không liên tục, hơi ngăn ngăn giữa đường.

Loại #2: Top-Mounted Plates/Top Mount

Case của các bàn phím theo kiểu top-mounted thường có 2 phần chính: case trên và case dưới. Plate top-mounted sẽ có các mấu gắn với lỗ vít để vặn vào phần case trên, và tiếp theo là vặn vào case dưới khi lắp ráp hoàn chỉnh bàn phím. Top-mounted plate là một trong các hệ thống phổ biến ở các bàn phím tùy chỉnh. Top-mounted plate của yuktsi’s TGR AliceƯu điểm: hiệu suất đáng nể và tạo cho toàn bộ kết cấu cảm giác chắc chắn vừa vặn không vết hở và rất dễ dàng cho khâu lắp đặt. Nhược điểm: là hầu như các nhà sản xuất top-mounted không có bất kỳ sự cải tiến hay thay đổi nào qua nhiều năm, khiến cho các bàn phím custom dùng hệ thống mounting kiểu này cũng bị stuck lại trong các thiết kế căn bản của mình.

Loại #3: Bottom-Mounted Plates/Bottom Mount

Các plate gắn bên dưới có cấu trúc tương tự như Top mount vừa kể trên. Nó cũng có các tab gắn, nhưng thay vì gắn trên top case thì giờ nó gắn với bottom case. Với kiểu thiết kế plate này thì âm thanh phát ra khi gõ phím sẽ có cảm giác “từ đáy” rõ ràng và chi tiết hơn, trải nghiệm gõ cũng ổn định hơn vì ở mặt dưới case sẽ có nhiều vật liệu hơn để rung động truyền qua. Nhưng vì một vài lý do nào đó chưa rõ mà kiểu plate này rất ít phổ biến, cực kỳ hiếm. Hiện tại chỉ mới thấy có trên bàn phím cơ cổ KBD 8X và KMACs.

Loại #4: Sandwich-Mounted Plates/Sandwich Mount

Các plate kiểu sandwich-mounted có cấu tạo đúng như tên gọi của nó: Plate nằm kẹp giữa top case và bottom case và nửa dưới được vặn vào phần trên cùng. Chính nhờ cấu tạo gắn kết chặt xung quanh plate (thay vì chỉ có một vài điểm như các loại trên) nên plate dạng sanwich này có độ bền vững cao hơn, độ uốn cong thấp hơn, làm cho toàn bộ phần đáy của bàn phím rất vững chãi. Ngoài ra kiểu này còn có khả năng hỗ trợ giảm rung với các tác động từ dưới lên, cho âm thanh vetor hướng từ dưới ra ngoài, khác hẳn so với các loại còn lại. Hơn một nửa gia đình bàn phím cơ cổ điển kin25’s TX là dùng loại sandwich mounted này và đã có thời kỳ hoàng kim của riêng nó trong lịch sử bàn phím cơ custom.

Loại #5: Integrated Plate - Tấm tích hợp

Đây là một dòng có thể nói là hoàn toàn khác, không theo kiểu mounted ở trên nữa. Nhưng tôi vẫn để chung ở đây, vì thiết nghĩ nó cũng là một cách làm khác để tạo ra plate hoàn chỉnh cho bàn phím custom. Trong các hệ thống integrated plate thì không tìm thấy bất cứ combo PCB/plate di động nào cả. Lý do là vì: plate và vỏ trên cùng được làm từ cùng một khối vật liệu. Cho nên, tưởng tượng giống như sandwich plate, các plate tích hợp được cố định liên tục cả chu vi của nó. Kiểu plate này cho cảm giác cứng ở phần đáy rất rõ ràng. Các plate tích hợp cho âm thanh to và vang hơn vì tiếp diện của plate lớn nhất trong các loại plate. ![IC] Doro67 - Integrated Plate 65% - Interest checks - KeebTalk](https://i.imgur.com/K5JQ4A9.jpg?fb) Đó là tất cả các loại plate mounting thường tìm thấy trên bàn phím cơ từ xưa tới nay. Trong sản xuất hàng loạt thì mỗi nhà cung cấp sẽ tự chọn cho mình một kiểu plate mounting riêng, có thể được thiết kế riêng khác đi một chút so với các loại trên, nhưng về nguồn gốc là cũng từ đó mà ra. Còn với bàn phím tùy chỉnh thì tùy vào sở thích và tay nghề mà mỗi người cũng sẽ chọn ra cho mình một kiểu mouting để build bàn phím. Tiếp theo giờ mình sẽ tìm hiểu thêm một chút về Case của bàn phím cơ. Xem nó gắn kết thế nào với Plate và PCB nhé.

Các thiết kế Case bàn phím cơ

Case bàn phím cũng là một trong những thành tố tạo ra cảm giác và âm thanh gõ khác nhau cho từng chiếc bàn phím cơ. Tuy ít quan trọng như switch, keyboard và plate, nhưng nó lại là phần lộ ra ngoài, ngoài ảnh hưởng tới âm thanh còn tạo hiệu ứng thẩm mỹ đáng kể. Các thông số của case gây tác động trực tiếp đến âm thanh gõ gồm:

• Mật độ vật liệu làm case
• Góc nâng
• Chiều cao
• Bố cục
• Độ dày
• Chất liệu làm ra

Ví dụ như bộ case đặc biệt của bàn phím TX60/65 này. Tuy có bề ngoài và bố cục cực nhỏ gọn nhưng được pha chế một lượng lớn đồng thau chung với chất liệu nền, nên nó cực kỳ cực kỳ nặng so với bàn phím chuẩn bình thường, cho hiệu quả giảm rung ở mức tối đa nhất và âm thanh phát ra trầm đáng kể. Về thiết kế thì nếu khoảng cách từ PCB đến đáy của case càng lớn & khoảng cách từ đáy bàn phím đến bề mặt bàn phím càng lớn thì âm thanh sẽ càng nghe rỗng hơn.

Miếng giảm chấn là gì?

Để hạn chế âm thanh không mong muốn hoặc mong muốn nhưng quá đà (như kiểu blue switch), một số người thường dùng một miếng giảm chấn cho bàn phím cơ của mình. Dampeners có thể là một tấm lót, dạng thảm nằm ở mặt dưới bàn phím. Các tấm lót này có tác dụng vừa giảm chấn vừa tăng độ dày vật liệu bên dưới bàn phím giúp âm thanh vang ra ngoài nhỏ và êm ái hơn. Hiện nay nhiều người cũng thường dùng một cách giảm chấn và hãm âm khác, gọn gàng đơn giản và có độ tùy chỉnh từng phím cao hơn đó chính là các vòng O-ring. Khác với miếng lót giảm chấn ở trên, các vòng O-ring này được đặt riêng lẻ dưới từng phím, giúp giảm âm thanh phát ra từ switch là chính. Còn tác dụng giảm chấn cho toàn bàn phím thì không được như dạng miếng lót.

Tất cả các bộ phận cứng ngắc trên được tích hợp lại với nhau như thế nào trên một bàn phím?

Với các bàn phím được built sẵn từ các hãng, đa phần đều đi theo một nguyên tắc chung do chính hãng đề ra, và đi xuyên suốt qua các model. Còn với các bàn phím tùy chỉnh thì mức độ khác biệt và phối hợp nhiều và đa dạng hơn. Nhưng nói vậy không có nghĩa là nhà sản xuất nào cũng làm theo cách truyền thống, vẫn có một số đi ngược dòng làm ra những cấu trúc bàn phím độc lạ. Ví dụ như bàn phím cơ Keycult No.1, thay vì có các phần riêng biệt gắn lại với nhau thì họ đã chọn cách kết hợp hai thành phần lại thành một khối trọng lượng lớn, giúp cho bàn phím Keycult No.1 có độ khuếch tán rung động đều và tốt hơn các bàn phím khác. Hoặc như bàn phím Quantrik’s Kyuu, có sự kết hợp khá thú vị giữa các phần vỏ máy. Thay vì dùng một hệ thống plate-mounting đơn, thì plate của Kyuu được gắn bằng cả hai kiểu: sandwich mounting và top half mouting, giúp cho bàn phím có độ vững chắc gấp nhiều lần so với kiểu truyền thống. LỜI KẾT Có thể khi nhắc tới bàn phím cơ, mọi chú ý đều đổ dồn vào switch, keycap và hình dáng màu sắc bắt mắt bên ngoài. Nhưng ít ai biết rằng cảm giác gõ, âm thanh và chất lượng thật sự của một chiếc bàn phím còn phụ thuộc rất nhiều vào các thành phần cứng ngắc khô khan khác như PCB, Plate, Case, Dampeners (một số) và cách mà chúng kết hợp với nhau thành một khối. Bài viết này đúng là không dành cho đa số người dùng căn bản, mà hợp hơn với các anh em đang muốn tự build bàn phím cơ cho mình hoặt tùy chỉnh bàn phím ở cấp độ cao hơn. Hy vọng mọi người sẽ tìm thấy nhiều thông tin hữu ích từ đây. Chúc anh em tìm được nhiều niềm vui với thế giới phím cơ.