Những ứng viên sáng giá được cho là sẽ tồn tại song song với switch cơ học trong thế giới tương lai của bàn phím cơ

Switch cơ học vẫn luôn là chuẩn mực cho các bàn phím cơ hiện đại. Nhưng tương lai sẽ như thế nào, đó vẫn là câu hỏi khó lường. Một cách lạc quan thì trong chừng vài chục năm nữa, hẳn không gì có thể thay thế được vai trò rõ ràng và kinh điển của một chiếc switch cơ học. Một cách thực tế thì trong chừng chục năm tới đây, sẽ có rất nhiều công nghệ switch ra đời, và có thể, có thể lắm chứ, switch cơ học sẽ đi hết đoạn đường đời của mình và nhường chỗ cho một loại switch vẫn là cơ học nhưng được cải tiến thêm nhiều chi tiết, và song song là những switch thuộc công nghệ khác. Cùng tồn tại và có đối tượng khách hàng yêu thích riêng. Lịch sử hàng chục năm từ giờ về trước, đã chứng minh cho chúng ta: switch cơ học dù có đổi ngược đổi xuôi, dù có nhiều thể loại, nhiều hình thức, kích cỡ và biến thể khác nhau thì cấu tạo chung vẫn gồm 5 phần và cơ chế hoạt động vẫn là dựa trên sự va chạm vật lý giữa hai lá đồng để tạo ra tín hiệu. Cách chúng ta cảm nhận trên từng loại switch có thể khác nhau ít nhiều, nhưng về nội tình bên trong, mọi thứ vẫn diễn ra theo một quy luật chung bất di bất dịch. Và điều làm cho mình nghĩ ngợi khá nhiều chính là: dù đã có rất nhiều nỗ lực đa dạng hóa để mang tới trải nghiệm mới hơn cho người dùng, nhưng về lâu dài, switch cơ học gần như đã đi tới đỉnh điểm của mình, và chạm vào thứ hào quang sáng chói nhất trong lịch sử phím cơ của nhân loại. Theo quy luật triết học và vận động, thì ngay sau cao trào sẽ là “lưu giữ” và “thoái trào”. Không ai biết hai giai đoạn này xảy ra trong bao lâu, và liệu có sự kiện gì tác động dọc đường. Nhưng mình nghĩ trong vài chục năm nữa, switch cơ chắc chắn sẽ tồn tại song song chung với vài loại switch thế hệ tương lai.
Cấu tạo bên trong của switch quang học đời đầu từ Flaretech

Vậy những ứng viên tương lai sáng giá đó là ai?

Switch quang học được làm ra đầu tiên bởi Flaretech và được dùng trên bàn phím Zowie Celaritas II và Aorus K9. Tiếp theo là hàng loạt các tên tuổi lớn khác cũng đã và đang phát triển dòng switch quang học cho riêng mình như Razer với Razer opto-switch, hay switch cảm biến nam châm OmniPoint trên bàn phím Apex Pro của Steelseries, hoặc switch cảm ứng điện dung không tiếp xúc Topre từ Realforce Nhật Bản… Tất cả các switch thế hệ mới, không cơ học này đều có cùng điểm chung là:

1/ Độ bền cao swich cơ học là có thật

Lấy Cherry MX switch làm chuẩn nhé. Đây là thế hệ switch kinh điển và căn bản nhất, là tượng đài của các loại switch cơ học hiện nay. MX Blue có tuổi thọ 50 triệu lần bấm, còn Red và Brown thì tới 100 triệu lần bấm. Trong khi các switch mới có tuổi thọ một là tương đương (Topre cũng thọ 50 triệu lần bấm trở lên), hoặc thậm chí cao hơn (Razer opto-switch bền hơn 100 triệu lần bấm). Đạt được con số ấn tượng này thật ra hoàn toàn là có lý do. Switch cơ học luôn yêu cầu có sự ma sát giữa hai lá kim loại thì mới có quá trình nhận tín hiệu. Và theo thời gian, khi có hiện tượng bào mòn tự nhiên do bấm nhiều cộng thêm các tác nhân Oxy hóa từ ngoài, điểm tiếp xúc vơi đi hoặc biến mất hẳn, thì tín hiệu lập tức có vấn đề. Trong khi đó các switch thế hệ mới, dù là quang học, cảm biến nam châm, hay cảm ứng điện dung gì đi nữa thì sự tiếp xúc va chạm vật lý giữa hai lá kim loại hoàn toàn không có sự hiện diện, nên không phụ thuộc vào các yếu tố tác động bên ngoài nên tuổi thọ nhờ vậy cũng kéo dài hơn. Cụ thể các switch quang sẽ nhận tín hiệu thông qua thay đổi cường độ ánh sáng. Switch từ nhận tín hiệu thông qua sự biến thiên của từ thông, switch điện dung lại có tín hiệu thông qua cơ chế thụ cảm điện dung trên bảng mạnh in. Điểm chung vẫn là không có sự tiếp xúc kim loại vật lý nào.

2/ Xúc giác khi nhấn phím

Đầu tiên mình chỉ muốn nói là cảm giác gõ trên các bàn phím không dùng switch cơ học truyền thống nó rất khác. Còn khác như thế nào thì có khi bạn phải tận tay gõ thử thì mới cảm nhận được hết. Và dù lạ cỡ nào đi nữa thì chúng hoàn toàn có đầy đủ độ xúc giác cần thiết. Ví dụ Switch Omnipoint của Steelseries cho cảm giác gõ mịn mượt hơn rất nhiều dòng switch cơ linear hiện nay vì đã loại bỏ được gần như tất cả các ma sát dọc đường bên trong switch. Hay như Opto-switch Razer được xếp vô hàng clicky, với lực bấm chỉ 10g (so với bình thường 45-50g, và cho cảm giác gõ rất gọn gàng, chắc khỏe và tiếng kêu đặc trưng, nghe là biết liền.

3/ Độ nhạy phím

Trong khi các switch cơ học vì dựa vào nguyên lý tiếp xúc lá đồng cho nên từ khi có sự va chạm vật lý này cho tới khi dòng điện đi qua và nhận tín hiệu, sẽ có độ trễ khoảng 5ms. Còn với các switch không cơ hiện đại thì con số thấp hơn rất rất nhiều vì không yêu cầu bất kỳ tiếp xúc nào, phím chạm và là nhận tín hiệu ngay. Ví dụ như Flaretech thì là 0.03 ms.

4/ Và một số khả năng đặc biệt khác mà switch cơ học không có được

Cũng nhờ cơ chế hoạt động đặc biệt khác thường, và cấu tạo cũng không giống ai nên các switch không cơ này có vài khả năng đi kèm đặc biệt mà switch cơ học không tài nào có được.
Các mứng thay đổi điểm nhận phím trên một switch Topre Ví dụ switch Omnipoint và switch điện dung Topre (Realforce) có khả năng tùy chỉnh điểm nhận phím qua phần mềm (tính năng APC). Hay như switch quang của Flaretech cũng có thể thay đổi điểm nhận phím nhưng cách đưa vào sản xuất thì phức tạp hơn nhiều, nhưng đại khái về lý thuyết là có thể làm được.

Nhược điểm lớn của các dòng switch thế hệ mới này

Cuộc sống là những đánh đổi. Để có được loạt ưu điểm vượt trội như trên thì các switch không cơ học hiện đại cũng có vài nhược điểm chí mạng. Đầu tiên chính là giá thành sản xuất, dẫn tới giá sản phẩm cao. Lấy trường hợp của switch Topre làm ví dụ. Hệ thống mạch điện tử trên PCB thu thập dữ liệu nhận được từ các nhóm phím trên bàn phím và gửi về controller để xác định bạn có nhấn phím hay chưa. Cho nên việc làm ra switch Topre và các thành phần bên trong cực kỳ phức tạp, dẫn tới giá thành chung của các bàn phím cơ dùng switch Topre như Realforce, HKKB luôn cao.
Bàn phím Realforce R2 RGB dùng switch Topre này có giá tầm 6 triệu VND, khá cao so với mặt bằng chung Nhược điểm thứ hai của các dòng switch không cơ này chính là tính custom. 80-90% switch đang có trên thị trường hiện nay đều là switch cơ theo chuẩn Cherry. Nên gần như tất cả các phụ kiện, thành phần đi kèm đều dùng cho stem chữ thập của Cherry: từ keycap, tới pin của mạch cho tới đèn LED các thứ… Dùng một loại switch lạ không phải cơ học truyền thống, thường bạn chỉ có thể dùng các stock keyboard có sẵn mà ít cơ hội để custom hay mod phím gì nhiều (trừ phi bạn là tay độ phím chuyên gia ở tầm có thể tự ráp toàn bộ mọi chi tiết lại để tạo ra một bàn phím cơ hoàn chỉnh).
Chuyện như thế này sẽ rất khó xảy ra trên các bàn phím dùng switch không cơ hiện đại Lời kết Thời đại đang tiếp diễn, mọi thứ vẫn đang đi theo dòng chảy công nghệ. Chưa ai biết chục năm nữa chuyện gì sẽ xảy ra nhưng mình có niềm tin lớn rằng dù thế nào, những thứ retro như switch cơ học thuần túy, chất liệu gỗ và da thuộc… vẫn có chỗ đứng và giá trị riêng mà không gì hiện đại có thể thay thế được. Anh em có nghĩ như vậy không?