Khi nào đôi tay bạn trở nên thật sự điêu luyện?

“Việc gì làm 1000 lần sẽ thành chuyên gia”, kể cả gõ phím cơ. Khi dùng bàn phím cơ đủ lâu, đủ trải nghiệm mọi thứ từ trung bình tới tốt và cực tốt, khi đọc nhiều thông tin về phím cơ, tới một ngày, đôi tay bạn sẽ trở nên vô giá. Cảnh giới “điêu luyện” của đôi bàn tay khi lướt trên các phím cơ được thể hiện qua các điểm sau:

1/ Khi biết được ngay đâu là keycap ABS đâu là keycap PBT

ABS và PBT là tên của 2 loại nhựa phổ biến nhất được dùng làm keycap trên bàn phím cơ. Thường thì mấy bạn mới bắt đầu tìm hiểu về bàn phím sẽ thấy khá mông lung, đặc biệt là nếu chỉ xem review hoặc lý thuyết suông. Nhưng khi đã gõ nhiều, gõ đủ lâu trên nhiều dạng bàn phím cơ có keycap chất liệu ABS và cả PBT, tới một lúc, bạn chỉ cần chạm tay nhấn phím là đã nhận ra đâu là ABS đâu là PBT. Người ta vẫn thường nói chung chung là keycap PBT gõ sẽ sướng tay hơn ABS. Cái này đúng. Vì keycap PBT luôn cứng cáp, trầm tĩnh và bám tay tự nhiên hơn, âm thanh nhiều bass và êm tai hơn, xài lâu ngày cũng khó bị bóng lên hay ngả màu. Nhưng để nhận ra đâu là PBT đâu là ABS thì nói thật là phải “nghề lắm” mới biết được. Nhất là với mấy bàn phím cơ gaming hiện đại bây giờ thì dù ABS cũng thường phủ thêm một lớp chà nhám để tạo cảm giác bám tay. Nên rất khó để nhận ra. Chỉ có kinh nghiệm dày dặn và đôi tay bậc thầy, kết hợp với cả phần nghe âm thanh và cảm nhận khi gõ phím nữa mới có thể nhận ra. Nếu bạn đoán được chất liệu làm keycap, thì đúng là lên level rất cao rồi đấy. Thậm chí nhiều anh dân chơi trong hội phím cơ của mình còn ờ tầm nhắm mắt sờ và gõ là đã phân biệt được ABS hay PBT rồi, ngưỡng mộ vãi. Nhưng nghe mấy ảnh bảo “ai cũng vậy thôi, xài lâu rồi thì tự động đôi tay cũng nhạy cảm hơn hẳn”

2/ Khi chỉ cần gõ đã nhận ra ngay từng dòng switch

Có rất nhiều loại switch và mỗi thương hiệu switch lại có đặc trưng riêng. Nếu chỉ chơi phím cơ sương sương, chắc đa phần chỉ nhận diện được clicky switch vì âm thanh ồn và độ giòn đặc trưng. Ai có cơ hội trải nghiệm qua thì chắc sẽ biết được thêm switch Topre, switch điện dung của tập đoàn Nhật Bản với độ mềm mượt êm ái và âm thanh thock thock không lẫn vào đâu được. Hoặc là nhận ra ngay các low profile switch nhờ bề ngoài mỏng nhẹ và các phím thấp của bàn phím cơ low profile. Nhưng để thật sự phân biệt và nhận ra được sự khác nhau giữa linear vs tactile hoặc mechanical switch vs optical switch. Hay siêu hơn là giữa các switch cùng thể loại nhưng khác thương hiệu (vd Gateron linear vs Kailh linear) thì chắc chỉ có một đôi tay thượng đẳng mới nhận diện dược.

[Video thumbnail removed - please see original video]

Và nếu một ngày bạn nhận ra mình đã có thể cảm thấy khang khác khi chuyển từ loại này sang loại khác, thậm chí xài riêng đơn lẻ cũng có thể nói được bên dưới con phím cơ trước mặt đang dùng switch gì. Thì không nghi ngờ nữa, bạn đã có cho mình một đôi tay đầy trải nghiệm.

3/ Khi điểm nhận phím cao thấp có thể nhận ra từ những lần gõ đầu tiên

Một trong những đặc trưng của bàn phím cơ so với bàn phím thường là ở điểm nhận phím (Actuation point). Bàn phím thường ký tự sẽ chỉ được ghi nhận khi tay bấm hết chiều cao phím để chạm đáy. Còn với bàn phím cơ, ký tự được nhận diện và hiển thị trên màn hình ở một điểm giữa hành trình, khi xuất hiện va chạm cơ học phía trong switch dẫn tới việc “đóng mạch” và giúp máy ghi nhận ký tự. Tùy loại switch mà điểm nhận phím có thể khác nhau, nhưng tất cả đều không phải là ở vị trí chạm đáy (bottom out). Nên gõ trên bàn phím cơ luôn nhanh, nhạy và ít tốn lực hơn trên bàn phím thường. Điểm nhận phím / tổng hành trình của các loại switch có thể là các con số khác nhau như: 2/4, 1.2/3… Riêng với switch điện dung Topre nhờ có cấu trúc đặc biệt nên một số bàn phím cơ switch Topre có thêm khả năng APC thay đổi điểm nhận phím (mặc định ba mức 1.5mm, 2.2mm, 3mm hoặc các con số khác khi tùy chỉnh qua phần mềm). Với đôi tay điêu luyện của một người chơi phím cơ lành nghề, bạn có thể nhận ra sự khác nhau của từng điểm nhận phím, cao thấp hay trung bình. Đôi tay càng nhạy thì mức độ cảm nhận sự khác nhau càng rõ.

4/ Khi gõ thôi đã nhận ra vấn đề của stab

“Stabilizer”, hay còn gọi là thanh cân bằng phím (gọi tắt là “stabs”). Là bộ phận dùng bên dưới các phím có chiều dài trên 1.75unit, để giúp ngăn phím lung lay khi được nhấn trực tiếp hoặc khi người dùng nhấn các phím xung quanh gần đó. Stabs cũng có tác dụng nối kết keycap lớn với switch bên dưới đó một cách chắc chắn và chính xác nhất. Nếu không có các stabs, thì anh em sẽ gặp tình trạng lắc lư, chao đảo và hiển thị không chính xác khi bấm các phím có cỡ lớn trên bàn phím cơ. Thông thường các phím sẽ cần đến stabs gồm: Shift, Enter, Space, Back, Return, phím dấu cộng… Tùy vào kích thước, hình dạng các phím lớn này mà kiểu thanh cân bằng cũng khác nhau để phù hợp. Mỗi thương hiệu bàn phím cơ sẽ dùng một loại stab riêng để phù hợp với mục đích của bàn phím cơ, và với chi phí sản xuất. Các thanh cân bằng này không chỉ khác nhau về chất liệu, kết cấu, độ ổn định mà còn khác nhau ở cách gắn kết vào bàn phím:

• Stab kiểu PCB-mounted: sẽ được kẹp (clamp onto) hoặc vặn (screw into) vào PCB. Trong đó kiểu vặn sẽ gắn chặt hơn so với kẹp.
• Stab kiểu Plate-mounted: nghĩa là stab sẽ được gắn trực tiếp và phần plate của bàn phím.

Và mỗi thương hiệu stab lại có đặc trưng, ưu và nhược điểm riêng. Có thể kể tới là 3 thương hiệu lớn là Cherry, Costar và SMK. Trong đó: Cherry Stabilizers Có ưu điểm lớn nhất là rất dễ thay thế keycap, luôn có chất lượng cực kỳ ổn định, cân luôn cả những bộ keycap dày nhất, không hề gì. Chỉ một cái làm nhiều người không thích là các thanh cân bằng của Cherry là chúng luôn có thiết kế với các ngàm để ngăn stabilizer chạm đến mạch PCB. Vẫn biết ý tốt ban đầu chính là để bảo vệt phần PCB của bàn phím. Nhưng các ngàm này lại là nguyên nhân làm giảm hành trình phím và làm thay đổi âm thanh khi chạm đáy. Nếu anh em không chấp nhất đoạn 0.5mm hành trình phím và âm thanh bottom out hơi khác thì Cherry Stabilizers sẽ luôn là lựa chọn tốt nhất cho mọi bàn phím cơ. Còn nếu vẫn muốn xài mà không muốn bị khó chịu thì có thể khéo léo cắt bỏ các ngàm không cần thiết ấy đi. Cherry Stabilizer có cả kiểu Plate-mounted và PCB-mounted cho người dùng tùy chọn dễ dàng. Ngoài ra còn có thêm dòng Cherry ML Stabilizer có thiết kế rất giống với kiểu Wired Stabs hồi xưa. Một số hãng bàn phím cơ nổi tiếng đang dùng Cherry stabilizer là Corsair, Steelseries,… Costar Stabilizers Costa Stabilizer là sản phẩm thanh cân bằng của Costar electronics. Costar Stab có thiết kế gồm hai phần: thanh thép đính trên board và 2 chân gắn vào hai đầu keycap. Ngược lại với Cherry Stab, toàn bộ Costar Stabs đều cho cảm giác gõ rất tốt, phím ổn định cao, nhấn hết hành trình cũng không thấy gì khác switch gốc khi chưa có stab. Nói chung cực kỳ ổn. Nhưng lại có một bất tiện khác khiến nhiều người hơi ngại dùng chính là việc thay keycap với Costar stabs khá khó khăn, nếu không muốn nói là đổ mồ hôi hột. Với Cherry Stabs thì muốn thay keycap là chỉ việc nhổ lên ấn xuống là xong. Thì ở đây Costar phải qua nhiều công đoạn hơn. Các hãng bàn phím cơ hiện đang sử dụng Costar stabilizer là Filco, WASD, Razer… SMK Stabilizers Tuy không nổi tiếng bằng hai cái tên ở trên, nhưng SMK cũng có được dấu ấn riêng cho mình với dòng Stab kiểu Insert rất khác biệt. Các thanh cân bằng phím của SMK hoạt động theo cơ chế “chèo vào bằng cách trượt trên plate” chứ không phải gắn vào như bình thường. SMK stabs thường được dùng cho các kiểu bàn phím cơ tự ráp (custom keyboard) còn các thương hiệu thông dụng thì hầu như không thấy. Một đôi tay nhạy cảm kèm với biển kiến thức sâu rộng cùng nhiều trải nghiệm thực tế sẽ ngay lập tức biết được bàn phím đang dùng stab gì nhờ vào các điểm khác biệt trên, nhất là cảm nhận khi gõ trên các phím có kích cỡ lớn.

5/ Khi không thể chịu nổi những bàn phím thường hoặc bàn phím laptop có sẵn

Đôi tay nhạy cảm, điêu luyện cũng đồng thời là một đôi tay khó tính. Đây là chiếc hình minh họa dễ hiểu nhất tâm trạng của một người có đôi tay điêu luyện đã kinh qua quá nhiều bàn phím cơ tới nỗi thuộc lòng đường đi nước bước. Mà bỗng một ngày bất đắc dĩ phải gõ lại một chiếc phím thường hoặc bàn phím có sẵn trên laptop. Chỉ có nước quay đầu bỏ chạy. Từ bàn phím thường hoặc laptop chuyển sang bàn phím cơ như mình ngày xưa, cũng có chút bỡ ngỡ, không quen. Nhưng đó là cái không quen “dễ chịu”. Còn ngược lại, xài bàn phím cơ đã lâu, lại còn có cơ hội trải nghiệm đủ thứ hay ho trên đời, xong bỗng đi công tác không mang phím cơ theo được, bỗng tới nhà đứa bạn ngồi gõ vu vơ chơi game trên bàn phím laptop của nó. Như sụp hố các bạn ạ. Đó cũng là “không quen” nhưng không quen một cách khó chịu. Độ nẩy đặc trưng khi nhấn phím, độ nhạy, chính xác không thể chối cãi của một chiếc bàn phím cơ và cảm giác sung sướng khi nhấn tay trên một chiếc phím cơ chuẩn mực đã bít hết lối về với các bàn phím thường. Một dạng xài đồ hiệu quen rồi làm sao quay lại đồ chợ được. Nếu có một ngày sau thời gian dài dùng phím cơ, bạn nhận ra mình “cực kỳ khó ở” khi gõ trên các bàn phím thường dù phải gõ trong thời gian nửa ngày vẫn không chấp nhận được. Thì xin chúc mừng nhập hội “đôi tay điêu luyện”. Lời kết: Gì cũng có giá của nó. Xài đồ tốt quen rồi cũng khó quay lại được lắm anh em. Cho nên ai đang muốn bước vào thế giới phím cơ xin thận trọng, một khi đã dính vào là có 1001 thứ để níu kéo không rời. Cẩn trọng, đừng như mình.