Keycap từ A-Z

Ai cũng biết keycap là những nút ký tự trên bàn phím, là phần mà chúng ta chạm vào khi gõ máy, cho nên keycap đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong cảm giác gõ và hiệu suất làm việc trên bàn phím cơ (cùng với người anh em không thể thiếu là switch). Nói về keycap với dân nghiện bàn phím cơ thì không bao giờ là đủ, có thể ngồi nói cả ngày chưa hết. Nhưng đại khái tóm gọn nhất có thể, thì khi nhớ keycap anh em cần nhớ những cái đầu dòng sau đây: 1/ Chất liệu keycap (material) Hiện tại có hai loại chất liệu phổ biến nhất để làm keycap là ABS và PBT. Keycap ABS có vẻ phổ biến hơn cho những bàn phím dùng LED, ABS có giá thành phải chăng, có độ sáng bóng nhất định, nhưng thường không bền và dễ hư hao theo thời gian. PBT là loại nhựa thường được dùng cho keycap của các bàn phím tập trung vào tác dụng gõ chữ, ít có các yếu tố thị giác hào nhoáng bên ngoài, PBT tạo độ nhám nhất định cho mỗi phím, cho cảm giác gõ rất tốt và độ bền rất cao. Đào sâu hơn thì Nhựa ABS (Acrylonitrile Butadiene Styrene) có tính đàn hồi cao và co lại ít nhất trong các loại nhựa khi đúc khuôn. Sản phẩm của Filco và Das Keyboard đều sử dụng nhựa ABS, bạn có thể cảm nhận bằng mắt và sờ để nhận biết loại nhựa này, nó cho bạn cảm giác chắc chắn và xịn. Keycaps ABS khi gõ sẽ nghe tiếng trong trẻo theo kiểu *tách tách* hoặc *click click*

• Ưu điểm: rất trâu bò, bền và rất khó vỡ
• Khuyết điểm: bề mặt sẽ trở nên bóng khi sử dụng lâu, bị ngả vàng khi tiếp xúc nhiều với ánh nắng (vì có tia cực tím)

Trong khi đó PBT (Polybutylene Terephtalate) cứng hơn ABS, có bề mặt nhám hơn một chút, co lại nhiều hơn khi đúc khuôn nên chỉ có các hãng như Cherry – Poker – Leopold và một số hãng khác sử dụng. Keycaps PBT khi gõ sẽ nghe tiếng đục và *bụp bụp*. Hầu hết các sản phẩm tầm trung trở xuống như các bàn phím membrane thì sử dụng nhựa PBT cho keycaps là chính còn khung bàn phím thì có thể sử dụng cả PBT hoặc ABS.

• Ưu điểm: không bị bóng hay ngả vàng khi sử dụng lâu
• Khuyết điểm: chất liệu nhựa giòn nên dễ vỡ

Ngoài ABS và PBT thì còn có một số chất liệu khác, khá hiếm và kén dùng cho keycap, như: Nhựa POM (Polyoxymethylene) có độ chống chịu rất đã, chống trầy xước – chống hóa chất tẩy rửa. Thuộc dạng nguyên liệu cao cấp và có phần hơi sang chảnh nên ít nhà sản xuất chọn loại nhựa này để làm keycaps, chỉ có những hãng thích độc quyền mới dám dùng chất liệu này.

• Ưu điểm: chống trầy, không bị tác động mạnh bởi hóa chất tẩy rửa
• Khuyết điểm: giá thành cao, độ bám bề mặt ít nên có cảm giác trơn trượt

Nhựa PVC (Polyvinyl Chloride) khá cứng, được sử dụng để sản xuất keycaps là chính chứ không sản xuất khung bàn phím. Độ phổ biến đứng sau nhựa ABS, được các hãng lớn như Logitech – Dell – HP và nhiều hãng khác sử dụng. Nhựa PVC có độ cứng và độ bám trung bình nhưng khá nhạy cảm với nhiệt độ.

• Ưu điểm: cứng, khá bền
• Khuyết điểm: dễ bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ cao

Kim loại sử dụng chủ yếu hiện nay là nhôm và kẽm, kim loại thì tốn chi phí gia công hơn nhưng bù lại thành phẩm đẹp và lung linh hơn nhiều. Không chỉ in hình đủ thứ keycaps kim loại còn có thể tạo những loại hình nổi bật ra khỏi bề mặt làm cho bàn phím vừa độc vừa đẹp.

• Ưu điểm: đẹp, bền, nhiều mẫu mã
• Khuyết điểm: mắc tiền, ồn khi gõ mạnh

2/ Độ dày keycap (profile keycap) Ngoài chất liệu thì profile keycap cũng ảnh hưởng đến cảm giác gõ và hiệu suất làm việc. Keycap có profile hợp lý sẽ cho cảm giác gõ chắc nịch, khấc vừa phải và giảm sai lệch khi bấm phím nhiều. Độ dày chuẩn của keycap theo các hãng bàn phím cơ lớn như Leopold, iKBC, Ducky… hay dùng thường là 1,5mm. Hiện nay có các profile keycap thường được ưa dùng: Curved backplane: góc của các phím so với chân giống nhau, thân bàn phím sẽ hơi cong, đa số là các bàn phím membrane thời xưa. Contoured keys: góc của các phím so với chân khác nhau hoàn toàn ở mỗi hàng ngang phím, thân bàn phím thẳng, thường thấy ở các bàn phím cơ. Staircase: góc của các phím so với chân giống nhau, thân bàn phím thẳng hoặc hơi song song với mặt bàn. Đây là loại phổ biến nhất, từ bàn phím membrance tới bàn phím cơ. Flat: các phím thẳng đứng so với chân, bàn phím thì thẳng và song song với mặt bàn, phím spacebar có thể hơi lồi lên một chút, thuộc dạng hàng hiếm. Chiclet: phím dẹp và song song với mặt bàn, đây là loại dành riêng cho bàn phím laptop, nhưng cũng có trường hợp ngoại lệ là bàn phím của Apple. 3/ Công nghệ điêu khắc ký tự (Scupture) Hiện tại có 4 công nghệ điêu khắc phổ biến cho keycap là: 3.1.In nổi (Pad printing): màu được in trực tiếp lên trên phím để tạo ra ký tự, cho nên độ dính thấp và thuờng bay màu sau một thời gian dùng 3.2.Khắc laser: dùng tia laser nóng tạo ra các rãnh trong suốt mang nét ký tự, và dùng màu để đưa vào các rãnh, hoặc để nguyên rãnh trống, dùng led hắt dưới lên để tạo màu cho nét ký tự. Khắc laser hiện nay ít còn thấy với các bàn phím cơ hiện đại, một phần vì kỹ thuật in cũng khá phức tạp, giá thành cao nhưng độ bền lại không nhiều, hoặc bị ảnh hưởng bởi phần đèn bên dưới keycap. Trong in laser chi làm 4 cách làm:

• Foaming: tia laser sẽ tạo một lớp mỏng những bong bóng nhỏ li ti trên keycaps để vẽ thành kí tự. Những bong bóng này có bề mặt thô ráp rất dễ bám bụi và ngả màu.
• Laser etching: đơn giản là tia laser sẽ đốt cháy nhựa ở một độ sâu vừa phải, phần nhựa bị cháy sẽ tạo thành kí tự luôn. Phương pháp này thường sử dụng trên keycaps màu trắng.
• Laser etching with paint fill: giống như phương pháp bên trên nhưng sau khi khắc xong, màu sẽ được đổ vào vị trí đã khắc. Kĩ thuật này áp dụng được trên keycaps màu đen và nhiều màu khác nữa.
• Laser engraving: keycaps trong suốt sẽ được sơn một lớp sơn UV (tia cực tím) màu đen, sau đó tia laser sẽ làm bay màu trên keycaps làm lộ ra phần trong suốt để tạo thành kí tự. Đây là cách để tạo ra keycaps backlit dùng cho các bàn phím có đèn.

3.3.Double shot: keycap cấu tạo hai lớp, giữa hai lớp này là phần mực tạo nên ký tự, nên theo thời gian không bị bay mờ đảm bảo độ bền tuyệt đối. 3.4.Dye-sub (in nhiệt): là công nghệ dùng nhiệt làm cho mực thấm sâu vào keycap và chỉ làm được với nhựa PBT Tổng hợp các yếu tố trên thì một keycap được cho là tốt nếu có chất liệu tốt, độ dày hợp lý, mặt trên nhám bám tay tốt và ký tự không bay màu theo thời gian. Không có chuẩn nào đúng nhất để chọn keycap lý tưởng cho người dùng bàn phím cơ, tất cả nhiều khi chỉ dồn vào sở thích, thói quen và độ nghiện. Dân nghiện keycap hay gọi là ma túy nhựa, vì nó giống như phụ nữ nghiện phụ kiện, đã dính vào thì rất khó ra, đã một lần chơi thì chỉ có tăng level thôi chứ không thể dứt khỏi được. 4/ Layout keycap Là cách bố trí keycap trên bàn phím, tùy loại tùy nhãn hiệu mà layout sẽ thay đổi khác nhau. Anh em chọn layout cần chú ý tới mục đích dùng, tính di động và không gian làm việc của mình, sao tiện nhất và thoải mái nhất. Các layout đang hiện được các hãng bàn phím cơ ưa dùng gồm: ANSI 101 ANSI TKL ISO 102 ISO Asian 101 Asian 102 Focus