Gõ bàn phím như thế nào cho đúng cách, nhẹ tay hay mạnh tay có là vấn đề?

Khi mới dùng bàn phím cơ mình thường nghe các anh hay dặn là: đừng gõ phím mạnh tay quá, switch hư đó. Nghe cũng hơi chùn bước. Vì bàn phím mà còn không được gõ mạnh tay thì ức chế lắm. Rồi cũng có thắc mắc luôn là không biết gõ nhiều gõ liên tục có được coi là làm hư switch nhanh không… Bao nhiêu thắc mắc lăn tăn đó cũng không cản được bước chân mình. Cuối cùng rồi mình cũng thử bê về một chiếc bàn phím cơ đầu tiên, còn nhớ đó là một chiếc Filco Majestouch 2 có bề ngoài đen ngòm cỗ lổ sỉ vãi, nhưng được đàn anh khuyên nên dùng vì xài bền, gõ tốt, xứng đáng từng xu. Sau một thời gian đồng hành với bàn phím Filco kinh điển đó và cùng một vài bàn phím chơi game lập lòe sau này nữa thì mình rút ra kết luận là: gõ mạnh tay, gõ nhiều, gõ liên tục trên bàn phím cơ cũng không có vấn đề gì nha mọi người. Và mình cũng tự ngạc nhiên với cái “nhận ra” đó nên đã cất công tìm hiểu xem vì sao lại như thế. Tất nhiên đang nói ở đây là các bàn phím cơ chất lượng, có thương hiệu hẳn hoi không phải hàng lạc trôi ngoài chợ. Linh hồn của bàn phím cơ chính là các switch bên dưới từng phím. Các switch này die thì coi như bàn phím cũng chầu trời. Cho nên lý do đầu tiên mình sẽ nói về các switch.

Switch chuẩn chất lượng thì khi làm đã được tính toán hết rồi

Đều là switch cơ học dùng cho bàn phím cơ nhưng tất nhiên có loại này loại kia. Nếu bạn đang dùng một switch tầm tầm không có tên tuổi gì thì không làm gì, cũng chẳng cần phải gõ đùng đùng thì tự nhiên tới tuổi nó cũng “đi” thôi. Còn nếu đã dùng các switch cơ học chuẩn mực như từ Cherry hay các dòng clones nổi tiếng của nó gồm Gateron/ Kailh/ Outemu thì từ cảm giác gõ cho tới độ bền đều đã được kiểm chứng. Khi sản xuất, các hãng đã có tính toán riêng cho mình. Ngoài bộ thông số kỹ thuật thường thấy trong đó có nói rõ lực tác động ít nhất bao nhiêu mới đủ này nọ, thì các tầng lực khác nhau cũng được dự trù trước dựa trên những “cái gõ tay bạo lực” nhất của dân chơi game chẳng hạn. Từ đó lựa chọn các chất liệu cấu tạo cũng như kết cấu phù hợp để làm ra các switch. Mà ạn có gõ mạnh lâu và nhiều như mấy ông chơi game chuyên nghiệp không? Cho nên đừng lo nữa.

Không dễ để đụng chạm vào được các phần cốt lõi của một switch đâu

Một switch được coi là “vô dụng” khi các lá đồng nhận tín hiệu bị oxy hóa toàn bề mặt, hay bị mòn hẳn do ma sát của quá trình hoạt động, hoặc bị cong vênh vì một tác động nào đó. Làm cho gõ phím không nhận được tín hiệu hoặc bị nhận sai ký tự. Mà với các switch cơ học chuẩn mực mình vừa kể ở trên, để động chạm vào được tới phần lá đồng của nó bạn sẽ phải đi qua một cơ chế rất nhiều tình tiết cứng cáp bên trên. Trừ phi có đạn bom, rung giật mạnh, hoặc làm đổ nước ra bàn phím, hay không bảo quản tốt trong điều kiện độ ẩm cao mới có thể gây ra các tình trạng “die” switch. Còn lại chỉ là gõ mạnh tay hay gõ nhiều cường độ cao thì không thể làm gì được nhau.

Cơ chế hoạt động cũng giúp hoạt động của các lá đồng tách rời với lực tác động khi nhấn phím

Nghĩa là bấm phím nhẹ hay mạnh thì cũng chỉ mang tới tác dụng ngần ấy thôi Và như anh em cũng có thể thấy trong hình này. Cơ chế hoạt động của một switch cơ học (bất kể thuộc loại nào) diễn ra theo một trình tự chuẩn hóa cả rồi. Phần stem khi được nhấn thì sẽ trượt ra và hai lá đồng chạm vào nhau nhận tín hiệu, còn khi không nhấn thì sẽ đi vào để tách hai lá đồng xê nhau ra. Cho nên có nhấn phím nhẹ hay mạnh thì các lá đồng nó vẫn ở đó và chạm vào nhau theo một cách nhất định với cơ chế đã được làm ra từ đầu. Không hơn không kém. Nói nôm na cho dễ hiểu là giống như khi xài chuột vậy, nhấp chuột mạnh tay hơn vẫn không giúp bạn đi xuất chiêu tốt hơn, nhân vật chỉ có tới đó thôi.

Vậy thì rốt cuộc gõ mạnh tay cũng không ảnh hưởng gì tới thằng Tây nào?

Cái này thì không đúng. Vì ngoài switch ra, một bàn phím cơ còn có các thành phần cấu tạo khác quan trọng không kém, có khả năng ảnh hưởng tới tuổi thọ chung, như keycap, plate, case và phần mạch bên trong nữa. Keycap là thứ chịu “tổn thương” trực tiếp và sâu sắc nhất. Phím chịu toàn bộ lực gõ từ bàn tay. Và nếu tình trạng gõ mạnh, bạo lực không thương tiếc thì keycap bị vỡ chân hay lỏng mặt là chuyện sớm muộn gì cũng tới. Đúng là cũng như switch, keycap cũng có thượng vàng hạ cám. Có loại chỉ một trăm ngàn là mua cả bộ, có loại cao cấp như của filco thì tới vài chai. Nhưng dù tốt tới đâu anh em cũng nhớ là nó làm từ nhựa. Mà nhựa thì sức chịu đựng có hạn, va chạm quá mạnh hay gõ quá điên cuồng thì trước sau gì tình trạng lỏng lẻo cũng xuất hiện. Chỉ có khác là keycap rẻ tiền thì “toang” càng nhanh.
Vẫn biết keycap là có thể thay được, lẻ hay bộ đều được, nhưng tiết kiệm vẫn là quốc sách anh em ạ May cho chúng ta là keycap có thể thay từng phím và có thể mua, thay được dễ dàng, hầu như ai cũng làm được, hãng to hãng nhỏ gì đa phần cũng có keycap thay thế. Nhưng đúng là thói quen gõ phím đùng đùng mình cũng nên hạn chế đi thôi nếu không muốn phải thay keycap hoài liên tục. Plate là miếng cố định các switch bên dưới, còn case là phần vỏ bên ngoài bàn phím. Tay gõ quá mạnh trong thời gian dài sẽ làm plate biến dạng (khiến switch lỏng lẻo) và case cũng móp méo (khiến cả bàn phím biến dạng theo thời gian). Bảng mạch PCB bên trong là thành phần đầu não của bàn phím cơ. Đây là trung tâm kết nối và điều khiển, nhận diện tất cả mọi tín hiệu ra vào cho bàn phím. Tuy ở các bàn phím cơ cao cấp phần hàn và các chi tiết trên bảng mạch đều được làm kỹ và chắc chắc nhưng anh em phải hiểu là mọi thứ về mạch miếc các thứ nó “mong manh dễ vỡ” cỡ nào, như mấy dây thần kinh trong não vậy đó. Chỉ cần một li bị chập hay bị thay đổi kết cấu là cả body ra đi hết. Cho nên khi dùng, hạn chế nhiều tác động lực hùng hục càng nhiều càng tốt. Vì biết đâu một ngày mấy cái rung động đó có thể làm hỏng một món nào xíu xiu trên mạch thì sao.
Plate và case là hai thứ chịu ảnh hưởng không kém nếu cứ bạo hành bàn phím Tóm lại là: gõ mạnh tay, gõ như vũ bão liên tục trong một thời gian dài, thậm chí trút buồn vui lên bàn phím. Về lý thuyết là không ảnh hưởng trực tiếp tới switch và cơ chế hoạt động của các lá đồng bên trong. Nhưng về tổng quan thì vẫn là không nên vì các phần quan trọng khác trên bàn phím ít nhiều đều bị ảnh hưởng. Và khi đã đầu tư một chiếc bàn phím cơ thì nó là để nâng niu và đồng hành chứ không phải để hành hạ anh em nhỉ? Happy Typing.