Ở phần 1 chúng ta đã đề cập về việc vì sao switch có nhiều chất liệu khác nhau và chúng ảnh hưởng như thế nào đến việc ta chọn switch. Nếu bạn chưa đọc phần 1 có thể đọc tại đây nha: Bơi trong thế giới bàn phím cơ custom: Phần 1 – “Bơi” giữa biển switch và giải thích tính chất các loại vật liệu. Đến phần 2 này mình sẽ bàn với các bạn về switch plate hay còn được gọi tắt là plate - bộ phận giúp gắn kết và giữa chặt PCB - switch cũng như là một chi tiết không thể thiếu với một số kiểu mount trên bàn phím cơ custom.

Đầu tiên switch plate là gì?

Như mình đã đề cập ở trên, plate trên bàn phím cơ nói chung và bàn phím cơ custom nói riêng có nhiệm vụ cố định PCB và switch lại với nhau. Việc này giúp giảm hiện tượng rung lắc khi gõ phím cũng như giúp bạn cảm nhận rõ hơn hành trình phím nhằm kiểm soát tốc độ và cảm giác gõ phím của mình. Đặc biệt, plate rất quan trọng với các mạch hot swap khi nó làm tăng sự ổn định của switch khi gõ và làm các chân đồng của switch tiếp xúc chính xác với socket, tránh hiện tượng gõ lúc ăn lúc không do các chân tiếp xúc bị lệch. Với các bàn phím cơ sử dụng vỏ nhựa, plate còn đóng vai trò là một khung xương cho bàn phím cơ khi chúng phải đủ cứng cáp để chống lại các lực tác động, vặn xoắn có thể là hư hại đến PCB. Và plate cũng chính là lớp áo giáp đầu tiên để ngăn chặn những thứ có thể làm hư PCB thâm nhập vào sâu trong bàn phím như bụi bẩn, lông thú cưng hay một phần nước khi vô tình rơi vài giọt vào bàn phím. Vậy plate của bàn phím là bộ phận phải có ở hầu hết các setup bàn phím cơ nói chung và bàn phím cơ custom nói riêng và chúng phải càng cứng chắc càng tốt. Nhưng tại sao với bàn phím cơ custom, chúng ta có rất nhiều chất liệu làm plate khác nhau?

Chất liệu làm plate đa dạng - Điều đặc biệt khiến những đôi tay, đôi tai bị mê hoặc bởi thú chơi bàn phím cơ custom

Những chất liệu làm plate bạn thường nghe nhiều nhất có thể kể đến như thép, đồng, nhôm, nhựa polycarbonate, FR-4, carbon fiber,… nhưng mà nhiều chất liệu như thế để làm gì trong khi ở trên ta chỉ cần plate cứng chắc để làm khung xương bàn phím thôi mà? Bình tĩnh, để mình giải thích một chút về các công dụng khác của plate. Ngoài công dụng cố định switch, cố định PCB vào case ở một số kiểu mount nhất định và làm khung xương cho bàn phím vỏ nhựa, plate còn góp phần tạo nên cảm giác và âm thanh bottom out khi gõ phím. Với các loại plate cứng từ kim loại như đồng, thép, nhôm, mình sẽ xếp thứ tự từ cứng nhất đến dẻo nhất của chúng là đồng, thép rồi đến nhôm. Các loại plate này sẽ cho lực phản hồi ngược lại tay tùy theo độ cứng của chúng với độ cứng càng cao thì cảm giác tác động ngược lại càng rõ. Điều này xảy ra do khi ta nhấn phím xuống, phần lực dư thừa sẽ bị độ cứng của plate dội ngược lại và trả về tay ta như một phản hồi xúc giác. Vì độ cứng của plate càng cao, khả năng đàn hồi, triệt tiêu và phân tán lực của chúng càng thấp sẽ càng cảm nhận rõ sự phản hồi lực này. Còn về mặt âm thanh, plate kim loại cho đặc tính âm thanh vang, đặc biệt vang khi xung quanh plate có nhiều không gian rỗng. Do đó khi bạn chơi plate kim loại bạn cần lót thêm foam giữa plate và PCB để giảm thiểu tiếng vang. Bù lại là chất âm đặc trưng như chất nhạc, boost những dải âm cao nên đặc biệt hợp với những setup bàn phím vỏ kim loại hoặc những bạn theo đuổi trường phái âm thanh clacky, thích keycap SA, MT3 profile. Ngược lại với plate kim loại, plate từ phi kim như nhựa polycarbonate, FR-4, carbon fiber,… Độ cứng của các plate này có thể được sắp xếp như sau: carbon fiber, FR-4, polycarbonate. Khác với plate kim loại, các plate phi kim không chịu nhiều ảnh hưởng về âm thanh, cảm giác gõ qua độ cứng của vật liệu mà sự ảnh hưởng sẽ đến từ độ dẻo của vật liệu. Với polycarbonate, âm thanh thường sẽ nghiêng về muted - tức âm thanh bị cắt tiếng vang đi khá nhiều và thường với vật liệu này ở một số setup bạn không cần sử dụng thêm PCB foam. Polycarbonate cho độ dẻo và đàn hồi tốt nên các rung động được dập tắt nhanh cũng phần nào ảnh hưởng đến chất âm muted của nó. Độ dẻo của nhựa polycarbonate thường hợp với những setup bạn không thích lực phản hồi lên tay khi bottom out, lúc này cảm giác gõ sẽ mềm mại hơn. Cứng hơn một chút ta có vật liệu FR-4. Đây là sợi thủy tinh chống cháy mật độ cao thường được dùng làm PCB. FR-4 cho cảm giác gõ cứng nhưng không cứng như kim loại và âm thanh gần tương đương như polycarbonate cho những bạn thích âm của polycarbonate nhưng muốn gõ cứng hơn xíu. Carbon fiber hay sợi carbon là một gu “mặn” trong giới bàn phím cơ custom khi đây là vật liệu phi kim nhưng gõ cứng, cảm giác bottom out rõ ràng nhưng âm thanh đanh và không có tiếng ping của kim loại. Loại vật liệu này ngoài sự thẩm mỹ thì bạn cũng cần có một số kinh nghiệm nhất định để tối ưu cảm giác, âm thanh gõ phím để phù hợp với ý của mình.

Đống ở trên phức tạp quá, phiên bản ngắn gọn hơn ở đây

Ở trên mình kết hợp giữa kiến thức vật lý về vật liệu để các bạn dễ dàng liên hệ giữa tính chất vật liệu ảnh hưởng thế nào đến cảm giác và âm thanh gõ phím của bàn phím cơ. Còn đây là phiên bản ngắn gọn, dễ hiểu hơn để những bạn không rành về vật lý có thể hình dung được:

• Nếu bạn muốn âm thanh gọn gàng, ít tiếng vang hoặc muted cho các setup silent, bạn có thể chọn plate các thứ tự sao cho âm thanh câm lặng dần: carbon fiber, FR-4, polycarbonate.
• Nếu bạn thích âm thanh có âm điệu một chút, tiếng vang vang và cảm giác bottom out cứng thì chọn theo thứ tự plate kim loại cứng dần như sau: nhôm, thép, đồng.

Và điều cuối cùng, bạn nên có một chút kiến thức vật lý để phán đoán các đặc tính của chất liệu để nhắm xem mình cần chọn loại nào. Sau đó nếu có cơ hội gõ thử qua các loại plate với chất liệu đó kết hợp cùng kiến thức bạn có để chọn ra loại plate phù hợp nhất với mình. Tuy nhiên vì đây là thú chơi bàn phím cơ custom, bạn cũng nên dành thời gian và công sức thử hết các chất liệu trên setup của mình để tìm ra được chất liệu plate ưng ý nhất.

Tóm lại

Vì bàn phím cơ custom là tùy gu và khẩu vị của mỗi người, nghe tư vấn hay học hỏi kiến thức thôi vẫn chưa đủ mà bạn cần thêm thực hành nữa. Vì mỗi lần bạn thử tự mình trải nghiệm dù ít hay nhiều, bạn sẽ tự đúc kết ra được nhiều kiến thức mới, nhiều trải nghiệm mới nhằm nâng cao kỹ năng, kinh nghiệm và có thêm nhiều điều mới để chia sẻ với bạn bè. Switch plate dù chỉ là một bộ phận trong bàn phím cơ nhưng việc tùy biến chất liệu sẽ giúp bàn phím của bạn tạo ra cá tính khác. Tuy việc thay plate có cực, có mệt đó nhưng đừng ngại thử. Hãy thử hết các loại plate mà bạn có thể để biết đâu, bạn tìm được chiếc plate chân ái cho bàn phím cơ của mình thì sao!