Bàn về switch Topre và các dòng bàn phím đang dùng loại switch đắt đỏ này - P1

Banphimco.com đã từng chia sẻ với anh em nhiều thông tin về So sánh các loại switch nói chung và bàn riêng về switch Cherry. Hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về switch Topre, một cái tên khá nổi tiếng và gây nhiều tranh cãi trong giới công nghệ, từ lúc bắt đầu ra mắt mãi cho tới tận hôm nay.
Các switch Topre cao cấp nằm phía dưới keycap của bàn phím Realforce, cũng thuộc hãng Topre Corp. Topre switch được sản xuất bởi tập đoàn công nghệ chính xác của Nhật Topre Corp. Thật ra trước đó Topre nổi tiếng với công nghệ sản xuất Switch điện dung, sau đó mở rộng sang hướng sản xuất các thiết bị ngoại vi trong đó có bàn phím cơ. Bàn phím cơ switch Topre điện dung được sản xuất từ 1983, tập trung vào nhóm khách hàng công ty khá chuyên biệt như ngân hàng, phát thanh, truyền hình và các công ty chuyên nhập dữ liệu. Và năm 2001 đánh dấu bước chuyển mới đầy hứa hẹn của hãng khi cho ra đời lần lượt các dòng bàn phím cơ dưới tên RealForce được nồng nhiệt đón nhận tại thị trường châu Á và hiện nay là cả thế giới. Bàn phím cơ Realforce của hãng Topre dùng chính switch Topre làm nên. Với giá cao từ 5.8 tr trở lên một em.Topre switch được xem là là món hàng xa xỉ với dân nghiện bàn phím cơ, và xung quanh switch này cũng đã nổ ra rất nhiều tranh cãi lớn nhỏ. Anh em cùng xem xem nó có gì đặc biệt mà lại đắt và nổi tiếng đến vậy nhé.

1/ Tranh luận đầu tiên về tính chất và vận hành của switch Topre: Đây có thật sự là một loại switch cơ học đúng nghĩa không?

Lướt qua một lượt các diễn đàn trong và ngoài nước, cũng thấy có vô số câu hỏi giống như này, và giới công nghệ chia rõ ràng làm hai phe: một phe là ủng hộ, một phe là phản đối, kèm theo là hàng loạt phân tích cấu trúc, dẫn chứng, số liệu phức tạp. Và chỉ cần như vậy thôi đã đủ để em nó nổi tiếng khắp toàn cầu rồi. Đôi khi cơ học hay không hoàn toàn cơ học không quan trọng, quan trọng là nó vận hành tốt, mang lại cảm giác bấm hoàn hảo và được số đông thừa nhận, là đủ. Quay trở lại một chút với cái tên mechanical keyboard, nghĩa là bàn phím cơ, được dành riêng cho những chiếc bàn phím mà bên dưới mỗi phím là một switch cơ học đúng nghĩa. Switch này hoạt động theo kiểu: tín hiệu được kích hoạt nhờ tiếp xúc cơ học. Có hai lá kim loại (metal contact leaves) nằm trong mỗi switch, chúng sẽ chạm vào nhau khi ta ấn phím, và tách nhau khi không còn ấn phím nữa. Và mỗi khi chúng chạm vào nhau tương đương với một mạch điện đóng kín, tín hiệu được máy tính ghi nhận và hiển thị ký tự lên màn hình. Đó là switch cơ học truyền thống, điển hình là các dòng switch của Cherry. Còn với Topre, mọi thứ lại rất khác. Nhiều người vẫn hay nhớ về Topre switch với cái tên gọi khác là switch điện dung. Nó có cách hoạt động khác hẳn với switch cơ học hay bất cứ loại switch nào đang có trên thị trường (ALPS, Buckling Spring hay Scissors switch). Nó vận hành dựa trên nguyên tắc điện dung có nguồn gốc từ công thức vật lý căn bản: C=Q/V.
Cấu trúc bên trong và cách vận hành của switch Topre hoàn toàn khác với các loại switch cơ và không cơ đang có trên thị trường. Cấu trúc bên trong của switch Topre không có các lá kim loại như switch cơ học, cũng không có điểm tiếp xúc (contact point). Nhưng nó có cảm biến điện dung nằm trên bảng mạch, lò xo hình nón và vòm cao su. Khi ta ấn phím, phần slider sẽ đè lên vòm cao su, làm nén lò xo, tạo ra sự thay đổi về điện dung và phần cảm biến bên dưới sẽ nhận ra phím được nhấn sâu đến đâu. Khi điện dung đạt đến một giá trị nhất định, cảm biến sẽ nhận tín hiệu và hiển thị ra trên màn hình. Anh em có thể tham khảo cấu tạo vô cùng chi tiết của một em switch Topre kèm hình ảnh minh họa tại đây. Trong suốt cơ chế vận hành này hoàn toàn không có tiếp xúc vật lý giữa các thanh kim loại. Và như ta đã biết ngay cả những bàn phím dùng vòm cao su hay bàn phím giả cơ hiện tại vẫn cần có tiếp xúc để xuất hiện hành trình đóng mạch và nhận tín hiệu. Câu hỏi đặt ra là: ồ vậy khi không có tiếp điểm, không có các thanh kim loại tiếp xúc nhau thì cảm giác bấm với switch Topre còn không? Bạn có thấy trên Topre switch có vòm cao su không? Đó chính là bộ phận tạo ra cảm xúc giác khi bấm (tacticle). Nó tương tự như độ khấc đặc trưng của các switch cơ học chính hiệu. Và sau đó lò xo hình nón sẽ giúp đẩy vòm cao su trở về vị trí cũ sau khi bấm phím xong. Bởi vậy nên cuối cùng, Topre switch không phải bàn phím cơ hoàn toàn mà cũng không phải bàn phím màng. Topre là một loại rất riêng, thế thôi!

2/ Tranh luận thứ hai: thứ gì thật sự tạo ra điểm kích hoạt trên các switch Topre?

Do dựa trên giá trị điện dung được gán trước đó để nhận tín hiệu truyền về, nên switch Topre có được sự đồng đều về hành trình kích hoạt. Không có sự chênh lệch giống như các switch cơ học (vì phụ thuộc và chất liệu và độ nhạy của các bộ phận hoặc thanh kim loại đóng mạch). Một điểm nữa khiến switch Topre trở nên đắt đỏ là: chính do giá trị điện dung được gán trước đó nên về nguyên tắc, người dùng hoàn toàn có thể thay đổi được giá trị này và qua đó thay đổi điểm kích hoạt của các phím. Ví dụ như model bàn phím cơ Realforce A/R2A-US5-IV hỗ trợ chức năng APC cho phép thay đổi điểm kích hoạt ở ba mức: 1,5mm (đèn xanh dương, 2,2mm (đèn xanh lá) và 3mm (đèn đỏ).
Một số dòng bàn phím cơ Realforce dùng switch Topre có hỗ trợ tính năng APC giúp thay đổi điểm truyền động tùy theo sở thích và yêu cầu về lực gõ Đây là chức năng độc nhất chỉ có trên switch Topre. Sau này một số dòng switch khác như OmniPoint của SteelSeries cũng phải dựa trên nguyên tắc tương tự mới có thể làm được chức năng thay thế tương ứng. Khi chỉnh chế độ APC thì điểm truyền động mới sẽ áp dụng cho toàn bàn phím. Nhưng Topre cũng cho phép người dùng chọn kèm một chế độ phím đèn trắng (tùy chỉnh) để có thể mở phần mềm đi kèm và chỉnh điểm tùy biến cho từng phím nếu muốn. Lưu ý là chỉ có thay đổi được điểm truyền động còn lực truyền động là cố định nhé anh em. Khi chọn loại bàn phím dùng switch Topre cần lưu ý chọn lực bấm phù hợp với đôi bàn tay mình.

3/ Tranh luận thứ ba: Liệu cảm giác gõ của switch Topre có “đã” như cảm giác gõ trên các switch Cherry?

Nói về điều này, nhiều người dùng lỡ nghiện Topre đã phát thốt lên hai chữ “lạ lắm”. Vì thực tế cảm giác bấm trên một bàn phím dùng switch Topre không giống với bất kỳ bàn phím cơ nào. Nó nửa giống kiểu phím màng tinh tế, nhưng lại cũng vừa có độ khấc và tiếng thock thock kiểu của bàn phím cơ. Một đặc trưng khá hay ho khác nữa là hành trình bấm ngắn với độ khấc nằm ở đầu hành trình, và sau khi nghe tiếng khấc đó xong thì lực cản ngón tay hầu như bằng 0, nên dù cho có phải nhấn phím hết hành trình hay dừng lại ở lưng chừng thì bạn vẫn không cảm nhận được bất kỳ độ nặng nào. Và ngay sau khi bấm xong, phím nảy lại rất nhanh nhờ tác dụng của lò xo hình nón. Một số người khi mới chuyển qua dùng bàn phím switch Topre hay phàn nàn rằng họ không phân biệt được mình đã bấm phím rồi hay chưa, và lực bấm nhẹ quá không có tí cản trở này như thường thấy ở các bàn phím cơ khác. Cho nên khi bấm nhanh dễ nhầm phím và chạy chữ. Rồi cũng chính những người đó, khi đã dùng một thời gian ngắn, đã thật sự quen với bàn phím switch Topre, họ lại không thể dùng bất cứ bàn phím cơ nào khác. Thật tế bạn sẽ bị “nghiện” khi quen dùng loại switch này. Chính vì cảm giác mượt mà như lướt trên mây, và độ khấc đặc trưng vốn có không thể lẫn vào đâu của nó.

Có bao nhiêu loại switch Topre?

Hiện tại trên thị trường đang có các dòng switch Topre như sau:

• Switch Topre tiêu chuẩn: có sẵn ở nhiều loại lực bấm khác nhau, thường được dùng cho bàn phím cơ Realforce của chính Topre sản xuất.
• Switch Topre màu tím: cũng được dùng cho bàn phím cơ Realforce của Topre. Ban đầu chỉ có trên các mẫu bàn phím cơ yên tĩnh nhưng hiện nay CoolMaster cũng mua lại và dùng cho mẫu bàn phím cơ Novatouch không yên tĩnh của họ.

• Switch Topre Short-throw: thường đươc dùng cho các bàn phím có layout nhỏ gọn. Trước đây chỉ có dạng lực bấm 40+/- 15% cN.
• Switch Topre hai tone màu (two-tone-switch): thường được dùng cho các bàn phím cơ của Happy Hacking Pro (kiểu chữ S). Vỏ được đúc bằng nhựa và chỉ có thể tháo phần pit-tong, so với thiết kế Topre switch tiêu chuẩn là có thể tháo ra khỏi tấm plate.

• Switch Topre high-set: dùng cho các bàn phím high-profile như 108UG, 104UG, 104UG hi-pro của Realforce và một số mẫu bàn phím OEM như Juki Celavi-i, Juli Datum Nissho KB106DE… đều có điểm chung là dạng high profile keyboard.

• Switch Topre được thiết kế riêng dành cho Coolmaster Novatouch TKL: Topre đã hợp tác cùng Coolmaster để sản xuất ra dòng switch Topre đầu tiên tương thích với switch Cherry truyền thống.

(còn tiếp Phần 2 chia sẻ với anh em về sự phù hợp của switch Topre với một số nhu cầu tiêu dùng và các loại bàn phím hiện đang dùng loại switch đắt đỏ này nhé)