Tổng hợp các câu hỏi thường gặp khi thay switch bàn phím cơ

Bạn đã nghe nhiều về đổi switch/ thay switch cho bàn phím cơ. banphimco.com mạn phép tổng hợp lại các câu hỏi thường gặp xoay quanh đề tài custom này để, hy vọng mang đến cái nhìn chi tiết, ít nhầm lẫn nhất cho các bạn khi đang muốn tìm hiểu về swap switch.

Q1: Khi nào cần thay switch bàn phím cơ?

Khi muốn một phím đặc biệt có cảm giác gõ khác hoàn toàn với các phím còn lại trên cùng bàn phím. Lý do này hay gặp ở các game thủ, với một số trò chơi đặc thù, họ sẽ cần có một phím thường xuyên bấm hơn và có nhu cầu đổi cảm giác bấm cho phím này, để nhạy hơn hoặc chính xác hơn chẳng hạn.

Hoặc bàn phím cơ bạn đang có lại không sẵn loại switch yêu thích. Nôm na là bình cũ rượu mới đấy.

Hay đơn giản là vì có một switch bị hư trong quá trình dùng và cần phải được thay mới ngay.

Thậm chí đơn giản như đùa với lý do là muốn trải nghiệm một cảm giác gõ hoàn toàn mới so với những gì đã biết, thì thay switch vậy thôi. Không vấn đề gì.

Cho tới nay thì mọi người vẫn bảo nhau rằng thay switch chắc chắn sẽ ít tốn kém hơn mua một chiếc bàn phím cơ mới. Nhưng liệu việc thay switch có dễ dàng hơn mua một chiếc mới không thì vẫn chưa ai trả lời được. Vì các khâu diễn ra khá nhiều và khá phức tạp. Thay switch luôn cần một quy trình hẳn hoi cùng sự kiên nhẫn, thao tác chỉn chu và các dụng cụ hỗ trợ chuyên dụng.

Q2: Chuẩn bị gì để đổi switch/ thay switch một cách đơn giản nhất?

Bước 1: Mua switch mới

Nếu thường xuyên có nhu cầu thay switch thì mình khuyên chân thành là các bạn nên đầu tư một bộ Switch tester (khoảng 20-30 USD/bộ, có bán trên Amazon hoặc website của các hãng switch lớn. Nó sẽ rất hữu dụng nếu muốn so sánh hàng loạt các switch mới sau khi mua về và đo đạc các thông số khác nhau trên cùng một dòng switch.

Trước khi mua switch mới, bạn cần tham khảo và tìm hiểu đầy đủ thông tin nhất có thể. Nếu đã nhắm được chính xác hiệu nào cần mua thì dễ hơn, chỉ cần vào ngay website của hãng đó là tìm thấy ngay các thông số chi tiết của từng loại switch. Quan trọng nhất vẫn là loại switch/ tổng hành trình phím/ điểm truyền động/ lực bấm. Còn nếu vẫn lăn tăn chưa biết nên chọn cái nào thì có thể đọc qua các bảng so sánh các loại switch có cùng kiểu để xem các thông số khác nhau thế nào.

Tóm lại là có thể chưa quyết được chỉ số cần mua của switch nhưng chí ít phải biết mình đang cần loại nào trong các loại điển hình nhất: linear/ tacticle/ clicky/ low-profile. Nên mua từ các hãng phụ kiện bàn phím lớn chuyên về custom bàn phím như Glorious chẳng hạn.

Bước 2: Hãy chịu khó đầu tư một chiếc bàn phím Hotswap

Cách dễ nhất để thay switch là dùng một chiếc bàn phím cơ Hotswap. Tất nhiên là bàn phím cơ nào cũng có thể thay thế switch cả, nhưng việc thay switch luôn đòi hỏi khâu “hàn”, và không phải ai cũng làm được, hoặc nếu được cũng không đủ kiên nhẫn ngồi hàng giờ với các thao tác nhỏ xíu tỉ mỉ. Với các bàn phím hotswap thì khác, anh em có thể tha hồ thay thế mới hoặc đổi qua đổi lại các switch bên dưới phím rất là dễ dàng luôn, không cần biết hàn, thậm chí chưa có kinh nghiệm thay switch cũng có thể làm được. Trung bình sẽ mất khoảng 90-100 phút để thay toàn bộ switch cho bàn phím fullsize hotswap.

Cho nên nếu thường xuyên đổi switch, đặc biệt là với mấy bạn có sở thích trải nghiệm gõ switch mới thì thật sự phải phải mua một em phím cơ hotswap nhé. Thường các bàn phím dạng này được mô tả bằng một trong các từ: “hot-swappable,’ “hot swap” hoặc“modular” switches.

Trong trường hợp muốn việc thay switch có hiệu quả chính xác nhất, hoặc có thể làm mẫu cho các bàn phím cơ khác sau này, thì nên tìm loại hotswap keyboard có thêm các chức năng phụ như: phím macro, NKRO, anti-ghosting, phím đa phương tiện, biệt là hệ đèn LED vốn là thành phần dễ bị ảnh hưởng bởi khả năng xuyên LED của từng loại switch khác nhau. Một yếu tố khác cũng không thể xem nhẹ là kiểu keycap. Sự tương thích giữa keycap và switch là điểm quyết định khoanh vùng các dòng switch bạn có thể thay mới. Cherry hầu như tương thích với hầu hết các keycap (trừ các kiểu optical và Topre), còn các switch hãng khác thì cần đọc kỹ thông tin trước khi mua về nhé.

Có một lựa chọn khác để làm mới switch, khá hay ho nhưng ít ai dám làm: đó là build một chiếc bàn phím cơ từ đầu. Đây lại là một câu chuyện khác, nó đòi hỏi rất rất nhiều thứ và kỹ năng. Switch chỉ là một phần nhỏ trong toàn bộ quá trình đó. Nếu làm được việc này nghĩa là bạn đã đạt level thượng thừa trong giới chơi bàn phím cơ, nghĩa là bạn có khả năng tùy ý thay hay kết hợp đủ mọi loại switch với nhau trên cùng bàn phím, và cũng có nghĩa là việc hàn đối với bạn không là vấn đề.

Q3: Có thể dùng tay gỡ keycap không?

Không nên. Thay vào đó, bạn nên dùng dụng cụ chuyên dụng (hàng chính hãng càng tốt). Hai món chính cho thao tác thay switch và keycap bao gồm: keycap puller và switch puller.

Dùng tay không tháo keycap và switch có thể đụng chạm và làm hư switch cũ, keycap cũ, làm ảnh hưởng tới bo mạch chính PCB của bàn phím (cái này là tối kỵ). Thậm chí một số bạn còn dùng các dụng cụ sắc nhọn bên ngoài như kềm, nhíp, đầu kéo để thao tác. Đây cũng là việc rất không nên. Các hậu quả trên còn dễ xảy ra hơn.

Ví dụ cụ thể nhất là trường hợp thay switch cơ, nhất là các loại 5-pin rất khó tháo bằng tay. Nếu cố công dùng lực mạnh để kéo, có thể làm hư ngay switch, gãy chân kim loại hoặc các pin mặt sau switch, hay hư cả PCB.

Thường các bàn phím cơ bây giờ khi mua về trong hộp đều kèm sẵn một keypuller (tốt nhất là kiểu puller được đựng trong khe măt sau bàn phím là đảm bảo không bao giờ bị lạc mất) giúp gắp keycap ra dễ dàng hơn. Hoặc nếu không thì trong túi switch mà anh em đã mua mới cũng có thể có luôn key puller.

Q4: Một số dụng cụ tháo gắp switch chuyên dụng thấy có ghi là thiết kế công thái học, điều này có quan trọng?

Rất quan trọng. Bạn nên chọn mua các dụng cụ tháo lắp switch có đặc tính công thái học.

Mỏi tay sẽ khiến động tác lọng cọng, đuối dần và không còn giữ được sự chính xác ban đầu. Dụng cụ có thiết kế công thái học, được tính toán kỹ từ kích cỡ, chiều dài, đường cong, góc cầm qua kinh nghiệm của nhà sản xuất sẽ giúp bạn làm nhiều sẽ đỡ bị mỏi tay.

Keycap Puller Filco với phần tay cầm thiết kế công thái học hỗ trợ dùng lâu không mỏi tay
Như keycap puller của Glorious hoặc của Filco, phần cán được kéo dài làm bằng thép cứng chắc an toàn cho phím. Còn phần tay cầm bằng nhựa cứng, được thiết kế lõm cong ở một số nơi khớp với hình dáng ngón tay của người dùng. Lúc thao tác, ngón tay tì vào đây vừa có nhiều lực hơn vừa được nâng đỡ tốt hơn.

Bạn có thể nghĩ làm sao gỡ keycap hay gỡ switch thôi lại mỏi tay, chúng nhìn quá nhỏ mà. Chuyện này đúng nếu bạn chỉ là vài keycap hay vài switch, nhưng sẽ khác nếu bạn thay cả bàn phím với hơn một trăm phím, hơn trăm switch (fullsize), tay nhiều khi còn bị run rẩy.

Q5: Có nên mua phụ kiện cùng hãng với bàn phím hot swap?

Mua phụ kiện và dụng cụ cùng hãng sẽ đảm bảo mọi tương thích tốt hơn. Tương thích là một vấn đề quan trọng khi lựa chọn bất kỳ bộ phận custom nào. Chỉ cần một chi tiết nhỏ không khớp, thừa, thiếu, ngắn, dài hơn đều khiến bạn phải vật vã điều chỉnh hoặc bỏ luôn vì không gắn vào được. Vừa tốn tiền vừa mang cái bực vào người.

Đó là lý do mà hiện nay nhiều bạn chơi custom keyboard thường chọn các thương hiệu lớn chuyên về custom như Glorious. Các hãng này đã dày công xây dựng sẵn một hệ sinh thái rộng khắp, luôn có sẵn và luôn tương thích tốt với nhau để người dùng thỏa sức rong chơi với khái niệm custom bàn phím.

Họ làm ra một bàn phím cơ hot swap cùng các phụ kiện như switch, keycap, plate, top frame… và các dụng cụ dùng cho quá trình tháo gỡ custom thì cũng được sản xuất để phù hợp với bàn phím cơ cũng như các phụ kiện tương ứng của hãng.

Rõ ràng với những hãng chuyên như vầy, quá trình chơi custom của bạn sẽ còn dễ dàng, tiện lợi hơn nhiều.

Q6: Có phải tất cả các switch đều có thể đổi hoặc thay được?

Hầu hết tất cả các switch bàn phím cơ tiêu chuẩn SẼ tương thích tốt với nhau và có thể hoán đổi cho nhau. Chúng gồm các loại switch Cherry và cloned Cherry như Kailh, Outemu, Gateron, switch Glorious và một số thương hiệu khác. Switch Topre và switch optical hiện nay vẫn chưa thay thế với các loại khác được và ngược lại.

Tuy một số PCB chỉ chấp nhận switch 3 chân, nhưng cũng đừng quá lo vì bạn hoàn toàn có thể sửa 5 chân thành 3 chân bằng cách cắt bỏ các chân thừa.

Q7: Thay đổi được cho nhau nhưng liệu switch cơ của thương hiệu khác nhau có cần thao tác riêng?

Có, nhưng không nhiều lắm. Điển hình là switch Outemu và Kailh.

Switch Outemu đi theo kiểu MX thường có trên bàn phím cơ giá rẻ và chúng thường được tháo theo cách giống như các công tắc kiểu MX khác (Cherry, Gateron, Kailh, v.v.).

Còn Kailh là một thương hiệu switch cloned khác với đặc trưng là dòng Kailh box có thiết kế hộp độc đáo. Cả Kailh và Outemu đều có phần housing của switch làm hơi khác một chút so với chuẩn MX, cho nên việc tháo (hoặc mở để lube switch) cũng sẽ có chút khác biệt so với Cherry MX.

Q8: Đề cử một số loại switch tốt?

Phần này mang tính cá nhân. Một số người thích loại này, người khác lại không thích hoặc muốn thử nghiệm thứ mới lạ hơn.

Đây là danh sách các switch yêu thích của cá nhân mình. Bạn thì sao, bạn yêu thích loại switch nào nhất?